16-12-2025

Onze stichting kijkt met veel genoegen terug op de bijeenkomst over de Deductie van Vranck in de Voormalige Synagoge in Gouda. In een volle zaal begonnen we met een interactief onderdeel van onze bestuursleden (en geschiedenisdocenten) Daan Schuijt en Mathieu Peulen. Aan de hand van citaten van Vranck en van zijn tijdgenoten lieten zij de bezoekers nadenken over het toenmalige debat (ca. 1600) over de plaats van de soevereiniteit. Ligt die bij het volk of de vorst?

Vranck-experts Paul Abels en Jan Dirk Snel maakten duidelijk dat de Deductie (of Corte Vertoninghe) van 1587 eerst en vooral een beschrijving was van de macht van de steden (vroedschappen) en edelen in het graafschap Holland, die samen vergaderden in de Staten van Holland. Je zou het kunnen zien als een aristocratische (oftewel oligarchische) grondwet, een juridische tekst die de machtsverhoudingen beschreef alsof er geen opstand was geweest: al 800 jaar, zo beargumenteerde Vranck, lag de ware soevereiniteit niet bij de graven van Holland maar bij de Staten. Kortom, de 'verlating' van landsheer Filips II in 1581 en het uitblijven van een geschikte vervanger, maakte het mogelijk om als Statenvergadering de soevereiniteit te claimen. Dat zou in het jaar erop de onderbouwing worden voor het besluit om een Republiek der Verenigde Nederlanden op te richten, met een regering van de Raad van State en als opperste macht de Staten-Generaal.

Daarna wist hoogleraar filosofie, oud-politicus en lid van onze Raad van Advies Ronald van Raak op wervelende wijze deze geschiedenis te koppelen aan de moderne democratie. Van Erasmus en Johannes Goropius Becanus, via Vranck, Oldenbarnevelt en Johan de Witt, tot aan de moderne tijd: Nederlanders zoeken altijd de ware vrijheid. De troon is leeg en moet vacant blijven. Desnoods met harde hand, als iemand zijn billen op de troon durft te zetten. Van Raak voegde zelf ooit de daad bij het woord door een schalks VVD-Kamerlid, die een selfie wilde maken op de troon van Willem III die symbolisch in het oude Tweede Kamergebouw stond, subiet op andere gedachten te brengen. Op zijn initiatief heeft oud-voorzitter Martin Bosma ervoor gezorgd dat de troon nu ook in het tijdelijke Kamergebouw weer te zien is: als herinnering aan de noodzaak van de eeuwig vacante troon - destijds in het republicanisme, tegenwoordig in een volgroeide democratie. Van de raadpensionaris van weleer tot premier Dick Schoof vandaag de dag: de regeringsleider is een ambtenaar, zeker geen vorst. Juist als kind van het voormalige wingewest Brabant (ooit het enige echte 'thuis' voor Erasmus!), weet Van Raak als geen ander dat de 'ware vrijheid' kostbaar is.

Rest ons u fijne feestdagen en een onafhankelijk 2026 toe te wensen!

Mocht u nog een Chanoeka-, Zonnewende- of Kerstdonatie willen doen aan onze stichting (ANBI), dan kunt u dat eenvoudig doen via onze gloednieuwe donatiepagina. Elke bijdrage wordt enorm gewaardeerd en kunnen wij goed gebruiken.

Het bestuur van de Stichting Nederlandse Onafhankelijkheid

Rein Breeman, Herman Nieuwenhuis, Daan Schuijt, Jip Stam, Mathieu Peulen & Geerten Waling

Klik op onderstaande foto's om uit te vergroten.