Om nieuw denken over onafhankelijkheid te stimuleren werd in 2018 de Nederlandse Onafhankelijkheidsrede in het leven geroepen. Een keur van sprekers heeft inmiddels – jaarlijks op 26 juli – een visie geformuleerd op onafhankelijkheid in de 21ste eeuw.
Sinds 2022, het jaar van de inval in Oekraïne, heeft de Stichting Nederlandse Onafhankelijkheid de Nederlandse Onafhankelijkheidsprijs (of: Dutch Independence Award) in het leven geroepen. Een jaarlijkse onderscheiding, gericht op de internationale gemeenschap, voor mensen die naast denken ook ‘doen’ in onafhankelijkheid. Voor hen die een perspectief bieden op de wijze waarop staten zich tot elkaar zouden kunnen of moeten verhouden en de daad bij het woord voegen. Mensen die het begrip onafhankelijkheid levend houden door de inhoud ervan te vernieuwen.
Zo’n mens bij uitstek is Volodymyr Zelensky, president van Oekraïne. Hij was dan ook de eerste die deze prijs ontving, via zijn ambassadeur in Den Haag. In zijn dagelijkse videoboodschap bedankte hij de Nederlanders voor deze prijs en droeg die op aan het hele Oekraïense volk.
Ook de vrouwen van Iran, die zich verzetten tegen de wezensvreemde tirannie in Teheran en blijven strijden voor de onafhankelijkheid van het Perzische volk hiervan, kregen de prijs. Bij de uitreiking op 26 juli 2023 werden zij vertegenwoordigd door voorvechtsters Rosa Parto en Yasaman Fataie.
In 2024 staat de prijs in het teken van het denken over statelijke onafhankelijkheid in het meest uitzichtloze conflict in het Midden-Oosten, het Israëlisch-Palestijnse conflict. Zeker na 7 oktober 2023 en de daaropvolgende grondoorlog in Gaza, is hoop ver te zoeken. Toch zijn er initiatieven die doorgaan met denken en ‘doen’, zoals The Holy Land Confederation, een project van Hiba Husseini en Yossi Beilin, oud-onderhandelaars van resp. Palestijnse en Israëlische afkomst. Zij nemen op 26 juli 2024 tijdens ons programma in Wassenaar de prijs in ontvangst.
