Het Plakkaat van Verlating verdient het om gelezen te worden

door Wilma Kieskamp – Trouw, 25 juli 2018

Ik ga zelf de vlag nog niet ophangen, maar het zou kunnen, morgen. Het wordt een stralende dag, feestelijk genoeg om het rood-wit-blauw te laten wapperen. Al zou het een beetje een sneu gezicht zijn, zo’n eenzame vlag in een uitgestorven straat, middenin
vakantietijd.

Het zou wel een statement zijn, een vlag op 26 juli, al weet ik nog niet of ik er aan toe ben. Het is de dag dat Nederland zichzelf onafhankelijk verklaarde, in 1581, en daarna een Republiek werd. Onze variant van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag -wereldwijd minstens zo bijzonder maar dan twee eeuwen vroeger. Nederland was eerder! Of dat een vlag waard is, hangt ervan of we het kunnen vieren als feest voor iedereen, van alle mensen die nu Nederland vormen.

Morgen wordt de Nederlandse Onafhankelijkheidsdag voor het eerst officieel gevierd. De Eerste Kamer opent er midden in het
zomerreces de deuren voor. Voorzitter Ankie Broekers is er, vicevoorzitter van de Raad van State Piet-Hein Donner spreekt, voor vele gasten. En vooral: er wordt voorgelezen uit het Plakkaat van Verlatinghe, het beroemde document uit 1581 waarin Nederlandse provinciën ‘gewetensvrijheid’ opeisten bij de koning van Spanje. Het draait morgen niet om vlaggen, maar om woorden. Die verrassend actueel zijn, maar die ook het risico in zich bergen dat sommigen ermee aan de haal gaan voor hun eigen, benauwde boodschap dat Nederland liever niet mag veranderen.

Op 26 juli 1581 (hadden ze niet een handiger maand kunnen kiezen?) deden Hollandse, Zeeuwse en Vlaamse edelmannen iets wat niet eerder was vertoond. Ze zegden het vertrouwen in hun vorst op en gingen samen, als vrije en zelfbewuste burgers, het land besturen. De gewetensvrijheid die ze beloofden bestond voor veel groepen in de samenleving alleen op papier, maar toch. Het was een revolutionair begin.

Universele waarden
Dat Plakkaat is deze winter uitgeroepen tot mooiste ‘Pronkstuk’ van Nederland, belangrijker dan ‘De Nachtwacht’. Opeens heeft het
Wilhelmus er een concurrent bij. Het Plakkaat heeft een ander perspectief. Het is geen lofzang op een koning maar gaat over universele waarden als vrijheid, rechtvaardigheid, redelijkheid.

De politiek worstelt er mee, met die mooie woorden. Het Plakkaat heeft vele vrienden, van de PVV die er de islam mee wil bestrijden tot GroenLinks dat voelt voor een inclusieve Onafhankelijkheidsdag-nieuwe-stijl. De Tweede Kamer legde een kopie van het Plakkaat een tijdje bij de ingang van de vergaderzaal. Hij is alweer weg. De nieuwe plek is een zaal in het oude gebouw, statig, maar een stille hoek. Zo wordt de discussie nog even geparkeerd.

Misschien de beste manier om 26 juli te vieren is de tekst eens lezen. Het echte Plakkaat, het origineel, ligt in het Nationaal Archief, pal naast het Haagse station. Gelukkig staat de hertaling van historicus Anton van Hooff op internet, op de website Nederlandseonafhankelijkheidsdag.nl. Ach, de vlag ophangen hoeft helemaal niet. Lezen is genoeg.

Lees dit artikel op trouw.nl