Er zijn Amerikaanse kinderen die de hele Declaration of Independence kunnen opzeggen. In klaslokalen hangt de tekst, die in de geschiedenisles uitvoerig wordt behandeld, want daarmee maakten de Verenigde Staten zich voor altijd vrij van Groot-Brittannië. Amerikanen zijn dus heel trots op hun Onafhankelijkheidsverklaring. Deze werd in 1776 opgesteld door de mannen die de grondslag legden voor de Amerikaanse republiek. Die ‘Founding Fathers’ zagen de Nederlanders als voorbeeld, want die hadden zich maar liefst twee eeuwen eerder al vrij gemaakt. Al op 26 juli 1581 verklaarden de ‘Nederlanden’, zoals de verenigde provincies toen heetten, dat ze Filips II van Spanje niet langer als landsheer erkenden. De Nederlanders ‘verlieten’ hem gewoon. Niemand mocht hem meer trouw zweren. Zijn koninklijke zegels werden vernietigd en zijn portret zou niet langer op munten staan; de Nederlanden gingen eigen munten slaan. Deze besluiten werden vastgelegd in wat de Acte van Verlatinge heet. De tekst werd meteen gepubliceerd als officieel ‘Placcaet’. Daarom spreekt men ook vaak van het Placcaet van Verlatinge.
Door de Acte van Verlatinge zijn wij een van de oudste staten ter wereld die door burgers wordt bestuurd. Vreemd dat we er zo weinig aan doen, want er is best reden om trots te zijn dat ‘wij’ al zo vroeg vrijheid als een mensenrecht beschouwden. De Acte van Verlatinge spreekt van de ‘aangeboren vrijheid’, ‘native liberty’ zal men dat veel later noemen. Tegen heersers die dit fundamentele recht schonden, mocht, nee moest men zich verzetten. En dat deden de Nederlanders dan ook. Niet minder dan 80 jaar werd er oorlog tegen Spanje gevoerd. In de negentiende eeuw verheerlijkten toneelschrijvers en componisten de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd, want in die eeuw maakten veel Europese landen zich vrij en democratisch.
Het Comité Nederlandse Onafhankelijkheidsdag vindt dat we 26 juli als dag van de vrijheid of onafhankelijkheidsdag moeten gaan vieren en dat Nederlanders moeten weten wat voor een prachtig stuk de Acte van Verlatinge is. Maar van ons hoeven Nederlandse leerlingen de tekst niet uit het hoofd te kennen.
Special Event: HOVO Rotterdam in het Nationaal Archief
13 december 2016, 13:30 – 16.00 uur
Nationaal Archief
Prins Willem-Alexanderhof 20 | Den Haag
Inschrijven, klik hier.
De Apologie
van Sokrates via Willem van Oranje tot Gerard Reve …
Dr. Anton van Hooff, prof.dr Hugo Roos, Mylou Mazali
Het Griekse apologia betekent af-spraak, d.w.z. van zich af spreken, het afleggen van verantwoording. Het klassieke model is de Apologie die Plato aan zijn leermeester Sokrates in de mond legt toen deze zich in 399 vC moest verdedigen tegen de aanklacht dat hij de jongeren met zijn onderwijs bedierf en zich niet hield aan de
goden van de gemeenschap. Sindsdien hebben tal van personen hun positie door een apologie verdedigd. In de tweede eeuw proberen christelijke intellectuelen in apologetische geschriften begrip voor hun geloof te wekken.
Het briljantste specimen is Tertullianus’ Apologeticum.
Bij de Nederlandse Opstand verantwoordde Willem van Oranje in zijn Apologie van 13 december 1580 zijn breuk met de tiran Filips II. De argumenten waren hem al in het Wilhelmus in de mond gelegd. De Staten-Generaal besloten prompt Willems Apologie te laten drukken. Een half jaar later publiceerden ze hun eigen apologie, het Plakkaat van Verlatinge, dat beschouwd dient te worden als de Nederlandse Onafhankelijkheidsverklaring. Pleidooien om het eigen standpunt te rechtvaardigen, soms onder de titel apologie, zijn natuurlijk legio. Kardinaal Newman legde in de Apologia pro vita sua (A. voor zijn leven) uit waarom hij van anglicaan rooms-katholiek was geworden. Het recht op een vrije meningsuiting werd schitterend verdedigd door Gerard Reve in zijn pleidooien bij het fameuze ezelproces.
In de voordracht wordt de traditie van de apologie geschetst, met natuurlijk – gezien de datum van 13 december – de nadruk op de teksten die in de Nederlandse Onafhankelijkheidsoorlog ontstonden.
Het is niet uitgesloten dat het originele exemplaar van de Apologie op die dag in het Nationaal Archief te bezichtigen is.
Mylou Mazali zal de herdenkingsbijeenkomst opluisteren door het zingen van liederen betrekking hebbend op de periode van de Apologie van Willem van Oranje. Zij is mezzosopraan en leider van het gezelschap ‘Operapertutti2.0’.
Dr. Anton van Hooff was als hoofddocent klassieke geschiedenis verbonden aan de Universiteit van Nijmegen. Hij is lid van het Comité Nederlandse Onafhankelijkheidsdag en het Republikeins
Genootschap. Hij is auteur van een groot aantal boeken over de klassieke oudheid.
De cöordinatie va het programma is in handen van prof. dr. Hugo Roos, emeritus hoogleraar Erasmus Universiteit Rotterdam.
Meld u nu aan voor dit evenement via de website van Hovo Rotterdam.
Nationaal Archief ontvangt eerste postzegel Plakkaat van Verlatinge
Aanbieding postzegelvelletje ‘Placcaat van Verlatinghe’ op 26 juli 2016 aan de heer Engelhard, directeur Nationaal Archief
Voor U staat een trotse voorzitter van het Comité ‘Nederlandse Onafhankelijkheidsdag’. Trots omdat het Comité mede via Uw Nationaal Archief-organisatie naar buiten treedt middels het overhandigen van het eerste velletje speciale postzegels gewijd aan de naar onze mening ‘Nederlandse Onafhankelijkheidsverklaring, het ‘Placcaat van Verlatinghe’ van 26 juli 1581, vandaag 435 jaar geleden. Bij het Nationaal archief berust het handgeschreven exemplaar van het Placcaat. Op de zegel staat de titelpagina van het gedrukte exemplaar. De betekenis van het Placcaat is buitengewoon groot te noemen. Voor het eerst is er sprake van een geformuleerd recht tot het afzetten van een tiran. Vele landen spiegelen zich aan de tekst van het Nederlandse Placcaat. Waarom is de status ervan in ons eigen land zo gering?
Die vraag bracht een aantal mensen ertoe om aan die status eer en recht te doen. Een Comité werd opgericht
Doelstelling van het Comité is in twee punten samen te vatten
- Meer bekendheid met het Plakkaat
A. Via een Nederlandse website tekst en uitleg
B. Leerlingen van het Voortgezet onderwijs een exemplaar overhandigen
C. Alle overige activiteiten die hiermee samenhangen. - Het streven naar de erkenning van 26 juli als Nederlandse ‘onafhankelijkheidsdag’
Graag wil het Comité nauwe banden onderhouden met het Nationaal Archief. Ten bewijze daarvan bied ik U graag namens het Comité op deze bijzondere dag het eerste velletje postzegels aan uitgegeven bij gelegenheid van de 435-ste verjaardag van het document en de Nederlandse onafhankelijkheid.
_____