Wij zijn al eeuwen vrij

Er zijn Amerikaanse kinderen die de hele Declaration of Independence kunnen opzeggen. In klaslokalen hangt de tekst, die in de geschiedenisles uitvoerig wordt behandeld, want daarmee maakten de Verenigde Staten zich voor altijd vrij van Groot-Brittannië. Amerikanen zijn dus heel trots op hun Onafhankelijkheidsverklaring. Deze werd in 1776 opgesteld door de mannen die de grondslag legden voor de Amerikaanse republiek. Die ‘Founding Fathers’ zagen de Nederlanders als voorbeeld, want die hadden zich maar liefst twee eeuwen eerder al vrij gemaakt. Al op 26 juli 1581 verklaarden de ‘Nederlanden’, zoals de verenigde provincies toen heetten, dat ze Filips II van Spanje niet langer als landsheer erkenden. De Nederlanders ‘verlieten’ hem gewoon. Niemand mocht hem meer trouw zweren. Zijn koninklijke zegels werden vernietigd en zijn portret zou niet langer op munten staan; de Nederlanden gingen eigen munten slaan. Deze besluiten werden vastgelegd in wat de Acte van Verlatinge heet. De tekst werd meteen gepubliceerd als officieel ‘Placcaet’. Daarom spreekt men ook vaak van het Placcaet van Verlatinge.
Door de Acte van Verlatinge zijn wij een van de oudste staten ter wereld die door burgers wordt bestuurd. Vreemd dat we er zo weinig aan doen, want er is best reden om trots te zijn dat ‘wij’ al zo vroeg vrijheid als een mensenrecht beschouwden. De Acte van Verlatinge spreekt van de ‘aangeboren vrijheid’, ‘native liberty’ zal men dat veel later noemen. Tegen heersers die dit fundamentele recht schonden, mocht, nee moest men zich verzetten. En dat deden de Nederlanders dan ook. Niet minder dan 80 jaar werd er oorlog tegen Spanje gevoerd. In de negentiende eeuw verheerlijkten toneelschrijvers en componisten de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd, want in die eeuw maakten veel Europese landen zich vrij en democratisch.
Het Comité Nederlandse Onafhankelijkheidsdag vindt dat we 26 juli als dag van de vrijheid of onafhankelijkheidsdag moeten gaan vieren en dat Nederlanders moeten weten wat voor een prachtig stuk de Acte van Verlatinge is. Maar van ons hoeven Nederlandse leerlingen de tekst niet uit het hoofd te kennen.